Dvorci u Novom Sadu i okolini
Većina ljudi ima svoj hobi ili nesto što ih ispunjava. Neki vole da čitaju, neki vole sport, neki planinarenje i putovanja, a pojedini uživaju u obilascima raznih znamenitosti. Za sve ljubitelje dvoraca smo izdvojili par zanimljivih u Novom Sadu i okolini, koje bi mogli da posete i saznaju nešto više o njima. Dvorac…
Vladičanski dvor – Novi Sad
Dvor vladike bačkog je sagrađen 1901. godine na mestu gde je bio stari koji je srušen u bombardovanju 1849. godine. Izgrađen je po projektu Vladimira Nikolića pored Saborne pravoslavne crkve „Svetog Đorđa“, i predstavlja Nikolićevo remek – delo. Dvor je izgrađen kao mešavina srpsko – vizantijskog i romantičarskog stila. Ovaj reprezentativni dvor se nalazi na mestu spajanja glavnih i najstarijih ulica starog jezgra, na uglu Zmaj Jovine i Dunavske. U dvoru se nalazi i dvorska kapela koja je služila za bogosluženja i ruskoj emigraciji do Drugog Svetskog Rata. Ikonostas u dvorskoj kapeli je oslikao slikar A. Avenev. Zidove velike trepezarije na spratu je oslikao Vladimir Predojević, scenama iz Novog zaveta. Saborna pravoslavna crkva „Svetog Đorđa“ je izgrađena 1903.godine. Dvor je 2007. godine obnovljen i nalazi se u perfektnom stanju. Dvor je evidentirano kulturno dobro.
Jodna Banja – Novi Sad
Novosadska Jodna banja je nastala krajem XIX veka kod Futoške šume pri bušenju arteškog bunara za potrebe snabdevanja grada pijaćom vodom. Tom prilikom izbila je topla, mineralna, jodna voda temperature 24,6°C, čija je lekovitost kasnije analizirana i potvrđena. Početak rada Varoškog jodnog kupatila kao organizovane zdravstvene ustanove, kada je dobila odobrenje za početak rada i status lekovite banje, smatra se 1910. godine. Zgrada je sagrađena na inicijativu novosadskog lekara, balneologa, dr Vilhema Wilta, a projektant zgrade bio je poznati arhitekta Imre Franček iz Budimpešte. Imre Franček je između ostalog zahtevao da se arterijsko kupatilo gradi na sredini parka. Gradnja je početa 1908. Secesijska zgrada Jodne banje u to vreme spada u grupu najmarkantnijih objekata na zapadnoj strani grada i čime je doprinosila ambijentalnom kvalitetu kraja u kome se našla.
Dvorac Eđšeg – Novi Sad
Zgrada dvorca je podignuta za stogodišnjicu postojanja streljačkog društva 1890. godine. Zgradu je sagradio zidar Karl Lehrer, po projektu Georga Molnara iz 1889. godine. Dvorac Eđšeg je nekada korišćen kao reprezentativna streljana i kao balska dvorana, a sačinjavaju je tri sporedne i velika centralna dvorana. U dvorcu su takođe bile i prostorije uprave streljačkog društva. Danas dvorac nema namenu, a vrata, prozori, parket i nameštaj su razvučeni. Veliki park koji je okruživao dvorac danas ne postoji. Park je pregrađen, a na jednom njegovom delu su izgrađeni tereni za košarku. Zdanje u ulici Antona Čehova u Novom Sadu proglašeno je od strane zavoda za zaštitu spomenika kulture za spomenik kulture 2007. godine.
Dvorac Ilion – Sremski Karlovci
Palata barona Rajačića građena je u prvoj polovini XVIII veka (1836-1848), a današnji izgled dobija 1920. godine. Zgradu je baron Rajačić otkupio od porodice Mioković-Hadži i renovirao je 1856. godine po planu bečkog arhitekte Sideka. Kolska kapija predstavlja poseban objekat na kojem se ispod trouglog timpanona nalazi grb Rajačića. Iznad srednjeg prozora na spratu u središnjem delu piše: „Ilion“. Dvor dvorišnom fasadom prema Železničkoj ulici gleda na nekada prelepi park, koji je danas pretvoren u travnjak. U dvorištu dvorca se nalazi česma Patrijarhovac, posvećena Bogojavljenju, a izgrađena je 1864. godine. Dvor se nalazi u ulici Patrijarha Rajačića. Osnova zgrade je u obliku velikog slova „T“ čiji srednji krak nije simetričan i prekratak je u poređanju sa glavnim pravougaonim delom osnove.
Danas je zgrada pretvorena u Gradski muzej Sremskih Karlovaca sa etnološkom zbirkom predmeta, sobom i kuhinjom sa kraja XIX veka. Dvor je spomenik kulture od izuzetnog značaja..
Dvorac Sečenji – Temerin
Dvorac je izgradila porodica Sečenji, tačnije grof Karolj Sečenji 1795. godine. Grof Karolj Sečenji je bio vlanik dvorca i cele pustare Temerin. Porodica Sečenji je prodala Temerin i Kaštel trgovcu Antalu Fernbahu iz Apatina tokom druge polovine 19. veka. Ana i Petar Fernbah su bili naslednici i držali su kompletan Temerin sve do 1920. godine i agrarne reforme Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca. Porodica Fernbah je imala značajne industriske objekte i velike komplekse zemlje u Bačkoj, Banatu i okolini Segedina i Mađarskoj krajem XIX i početkom XX veka.
Nakon agrarne reforme Fernbahovi prodaju dvorac porodici Matković, koja je dvorac zadržala do kraja drugog svetskog rata, kada im je nacionalizacijom oduzet. Nakon nacionalizacije u zgradi je bila smeštena Uprava narodnih odbora. Dvorac u Temerinu je spratni objekat jasnih stilskih karakteristika, elegantnog i jednostavnog baroknog klasicizma. Rezidencijalni plemićki objekat jedan je od retkih koji je sačuvan u gotovo izvornom obliku.
Danas se u dvorcu nalazi tehnička škola. Park oko dvorca je pretvoren u školsko igralište i u gradski park. Pomoćni objekti, letnjikovac i fontana dvorca su pretvoreni u kafić, koji više ne radi. Nekada je celokupno imanje u okolini dvorca zauzimalo površinu od 13 jutara. Dvorac je značajno kulturno dobro.
Dvorac „Dunđerskih“ i Dvorac „Stratimirovića“ – Kulpin
Oba dvorca u parku sagrađena su za plemićku porodicu Stratimirović. Porodica Stratimirović, je dala više istorijskih ličnosti: Mitropolit Stevan Stratimirović, Đorđe Stratimirović – komandant srpske vojske u revoluciji 1848/49 godine, i bila je jedna od najznačajnijih srpskih porodica u Habzburškoj monarhiji. Stratimirovići su jedna od retkih srpskih porodica koja je među prvima stekla plemstvo za vojničke zasluge u austrijskoj carevini 1745. od Marije Terezije. Jedno kratko vreme, imanje je od Stratimirovića, otkupio Matej Semzo od Kamjonike, ali posle par godina, tačnije 1889. godine imanje prodao je Lazaru Dunđerskom, koji je kao i njegov sin Đorđe znatno doprineo razvoju i modernizaciji poljoprivrede u Kulpinu.
Manji dvorac je izgrađen krajem 18. veka, a veći je izgrađen polovinom 19. veka. Sa dvorišne strane se nalazi veranda pravougaone osnove sa lučnim otvorima. Prozori i ulazna kapija su ukrašeni rešetkama i elementima od kovanog gvožđa. Veliki dvorac je dobio današnji izgled početkom 20. veka nakon promene vlasnika, kada je došao u vlaništvo Lazara Dunđerskog. Prema projektu arhitekte Momčila Tapavice, obnova i rekonstrukcija urađena je 1912. godine. Porodica Dunđerski je zadržala posed sve do zakona o nacionalizaciji 1945. godine.
U velikom dvorcu se danas nalazi poljoprivredni Muzej u kome se nalazi i nešto rodoslova porodica Stratimirović i Dunđerski. Danas mali dvorac je pretvoren u mesnu kancelariju i kancelarije kulpinskih udruženja građana. Park oko dvoraca, kao i zgrada velikog dvorca su veoma dobro očuvani, dok je mali u lošem stanju. Oba dvorca su spomenici kulture od velikog značaja.
Dobrodošli
Ovo su samo neki od dvoraca koji se nalaze u okolini Novog Sada i u samom gradu. Ukoliko ste ljubitelji ovakvih dvorana i volite da čujete neke zanimljive priče iz davnina, ovo je idealna prilika da rezervišete privatan stan na dan i zaputite se u avanturu. Kod nas možete dobiti detaljne informacije o tome gde se nalaze dvorci i kako stići do njih.
Ako još uvek razmišljate o ovom poduhvatu, požurite kako bi ste iskoristili poslednje tople dane, a mi ćemo se potruditi da vaš boravak učinimo prijatnim i nezaboravnim.
